Το ημερολόγιο έδειχνε 14 Σεπτεμβρίου 1890 όταν μια παρέα Σμυρνιών πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση ενός μουσικού αρχικά συλλόγου, που έμελλε να διαμορφώσει την πορεία του ελληνικού αθλητισμού επεκτείνοντας τις δραστηριότητές του.
Όπως αναφέρεται στον κανονισμό του 1894, αρχικός σκοπός του συλλόγου είχε την «εκμάθηση της μουσικής και την διέγερσιν και διάδοσιν του μουσικού αισθήματος».
Ο «ΟΡΦΕΑΣ ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ», μετονομάστηκε σε «ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ», κρατάει τις ρίζες του από τη Σμύρνη, με την παρουσία του Ελληνισμού και γενικότερα του Ελληνικού στοιχείου να είναι πολύ σημαντική στην Οθωμανική εποχή.
Ο Πανιώνιος κλείνει σήμερα 135 χρόνια ζωής!
Από το 1893 τέθηκε ζήτημα προσανατολισμού, με τον σύλλογο να αλλάζει και να αρχίζει να δραστηριοποιείται και στον αθλητισμό. Έτσι, ιδρύθηκε το Γυμνάσιο το οποίο είχε καθαρά αθλητικές επιδιώξεις.
Ο Πανιώνιος, όπως ονομάστηκε ο επανενωμένος σύλλογος, ανέπτυξε δράσεις πρωτοποριακές για την εποχή. Οι ιθύνοντες του Γυμνασίου είχαν καθιερώσει από το 1896 τη διεξαγωγή των Δημόσιων Αγώνων, οι οποίοι γρήγορα ονομάστηκαν από τον Τύπο και τους φιλάθλους «Πανιώνιοι» (προαναγγέλλοντας και την ονομασία που θα έπαιρνε αργότερα ο σύλλογος). Το Γυμνάσιο ήταν ένα από τα σωματεία που υπέγραψαν και την ιδρυτική διακήρυξη του ΣΕΑΓΣ (νυν ΣΕΓΑΣ) το 1897.
Χάρη στον Δημητρό Δάλλα, ο Πανιώνιος κατάφερε από τα πρώτα χρόνια να αφήσει το αποτύπωμά του στο αθλητικό στερέωμα. Η θέσπιση των Σχολικών Αγώνων, το 1901, έστρεψε εκατοντάδες μαθητές απ’ την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης προς τον αθλητισμό.
Το 1912 επιτεύχθηκε η ανέγερση του ιδιόκτητου σταδίου του στην περιοχή της Πούντας για την οποία ο σύλλογος όφειλε πολλά στον Μητροπολίτη Σμύρνης, Χρυσόστομο.
Η Καταστροφή της Σμύρνης δεν ήταν αρκετή για να διακόψει τη σημαντικό έργο του Πανιωνίου, με τον Δάλλα να βρίσκει στέγη ερχόμενος στην Αθήνα σε ένα καμαράκι του Παναθηναϊκού Σταδίου και άρχισε να αναζητά τους αθλητές του ανάμεσα στις σκηνές των προσφύγων. Η διοργάνωση των Πανιώνιων Αγώνων στο Καλλιμάρμαρο, το καλοκαίρι του 1923, ήρθε ως επιβεβαίωση της ξακουστής (και αντιγραμμένης από πολλούς) ρήσης του.
Ο Πανιώνιος όχι μόνο έχει μάθει να επιβιώνει και να αναγεννιέται μέσα από τις δυσκολίες, αλλά συνέχισε και συνεχίζει έως και σήμερα να διαμορφώνει τις εξελίξεις στον ελληνικό αθλητισμό.
